HÌNH TƯỢNG LỮ KHÁCH TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI GIA ĐÌNH QUA THƠ CHỮ HÁN NGUYỄN ĐỀ

Tóm tắt

Sự chi phối từ tâm thức văn hóa tổ chức đời sống tập thể cũng như những biến động của thời đại nửa sau thế kỉ XVIII đã tạo nên hệ
quả, tầm quan trọng và ý thức lo nghĩ, nhớ thương về gia đình ở con người trung đại, nhất là với kẻ tha hương. Vấn đề này được Nguyễn Đề thể hiện rõ qua hình tượng lữ khách trong thơ chữ Hán khi xét từ góc độ mối quan hệ với gia đình, người thân. Bằng phương pháp nghiên cứu thi pháp, so sánh kết hợp hướng nghiên cứu liên ngành, bài viết làm rõ các đặc điểm của hình tượng lữ khách qua cách ứng xử với gia đình, người thân trong hoàn cảnh xa cách, li biệt dựa trên những sáng tác thơ chữ Hán của Nguyễn Đề. Kết quả nghiên cứu cho thấy hình tượng lữ khách trong thơ luôn thường trực ý thức hướng về gia đình, nhớ đến người thân và được biểu hiện qua ba đặc điểm: nỗi khắc khoải, âu lo khi chưa tròn bổn phận với gia đình, tổ tiên; nỗi vấn vương, nghẹn ngào khi xa cách em Tố Như, con cháu và những mơ hồ, hoài nghi trong ý nghĩ hẹn ước tái ngộ cùng huynh đệ. Từ đó, người đọc có thể nhận ra được những góc khuất nội tâm, chiều sâu nhân văn và tài năng thơ ca của Nguyễn Đề.